Άραβες

Οι μακροχρόνιοι πόλεμοι ανάμεσα στους Πέρσες και τους Βυζαντινούς εξάντλησαν και τα δύο κράτη. Το γεγονός αυτό εκμεταλλεύτηκαν οι Άραβες. Οι Άραβες είχαν ασπαστεί πρόσφατα μια νέα θρησκεία, τον ισλαμισμό, που ίδρυσε ένας έμπορος, ο Μωάμεθ. Επιτέθηκαν με ορμή και μέσα σε λίγα χρόνια κατέλυσαν το περσικό κράτος και εισέβαλαν στις ανατολικές περιοχές του βυζαντινού κράτους. Ύστερα κατέκτησαν την Κύπρο, τη Ρόδο κι άλλα νησιά και βάδισαν κατά της Βασιλεύουσας. Δύο φορές πολιόρκησαν την Κωνσταντινούπολη με πολύ στρατό και στόλο. Ο αυτοκράτορας Λέων Γ΄ ο Ίσαυρος και οι πολιορκημένοι Βυζαντινοί πέρασαν δύσκολες ώρες και αντιστάθηκαν γενναία. Χάρις στο «υγρό πυρ», ένα καινούριο όπλο που επινόησαν, έκαψαν τα καράβια των Αράβων και τους ανάγκασαν, το 717, να λύσουν την πολιορκία και να επιστρέψουν στη χώρα του.

Τότε οι Άραβες στράφηκαν δυτικά και κατέλαβαν τη βόρεια Αφρική και πέρασαν στην Ευρώπη από την Ισπανία. Δεν κατάφεραν, όμως να προχωρήσουν περισσότερο, διότι οι Φράγκοι με αρχηγό τον Κάρολο Μαρτέλο τους νίκησαν στο Πουατιέ της Γαλλίας (732 μ.Χ). Έτσι οι Άραβες δεν μπόρεσαν να εξαπλωθούν στην Ευρώπη.
Αργότερα ο Νικηφόρος Φωκάς έδιωξε από την Κρήτη τους Σαρακηνούς πειρατές (Άραβες της Ισπανίας) και το Βυζάντιο γνώρισε καινούργιες ημέρες δόξας. Στις άκρες, στα ανατολικά σύνορα του κράτους, ξαγρυπνούσαν τώρα γενναίοι φρουροί, οι Ακρίτες που καλλιεργούσαν τη γη, φύλαγαν τα περάσματα και προστάτευαν την αυτοκρατορία από τις επιθέσεις των εχθρών. Αυτοί όταν δεν πολεμούσαν γυμνάζονταν στο τρέξιμο και στο ακόντιο και βοηθούσαν να οχυρωθούν τα σύνορα με κάστρα ή βίγλες*. Ο λαός τους αγαπούσε και τους θαύμαζε για την ανδρεία τους. Κι έτσι τους εξύμνησε στα ακριτικά τραγούδια. Ο πιο ξακουστός απ’ όλους τους ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής που ζούσε στην περιοχή του Ευφράτη ποταμού. Τα κατορθώματά του τραγουδιούνται ακόμα και σήμερα στην Κύπρο, στον Πόντο και στην Κρήτη.
΄΄Υγρό πυρ΄΄

Το υγρό πυρ ήταν εφεύρεση του Σύρου μηχανικού Καλλίνικου. Η παρασκευή του ήταν κρατικό μυστικό και δεν ξέρουμε ακριβώς από τι και πώς φτιαχνόταν. Φαίνεται πως ήταν ένα εύφλεκτο μίγμα από θειάφι, πίσσα, νίτρο, φώσφορο κ.α. Όταν αναφλεγόταν δεν έσβηνε ούτε στο νερό. Το εξακόντιζαν με μακριούς σωλήνες, τα σιφώνια, ή το πετούσαν, μέσα σε πήλινα δοχεία, με βαλλίστρες και καταπέλτες από τα πολεμικά πλοία, τους δρόμωνες.
Για πολλούς αιώνες το «ελληνικό πυρ», όπως αλλιώς το έλεγαν, ήταν ακαταμάχητο όπλο στα χέρια των Βυζαντινών. Η παντοδυναμία του κράτησε ως τον 12ο αιώνα, που ανακαλύφτηκε η πυρίτιδα και τα πυροβόλα όπλα.